Boeken speciaal voor jonge nieuwkomers

Lees het interview met schrijver Joke de Jonge.

Als jonge nieuwkomers in Nederland naar school gaan, moeten zij twee dingen tegelijk: in een nieuwe taal leren praten én leren lezen. Dat is een pittige klus. En wat is het dan fijn als er boeken zijn die spelenderwijs de taalontwikkeling ondersteunen. Dat was ook wat schrijver Joke de Jonge dacht toen ze kinderen in een nieuwkomersklas begeleidde. En ze ontwikkelde al doende het concept van het prentenleesboek.

‘Als schrijver had ik al ervaring met het schrijven voor beginnende lezers,’ vertelt ze. ‘Voor kinderen in groep 3 schrijf ik eenvoudige verhalen met enkel een- en tweelettergrepige woorden. Maar  jonge nieuwkomers hebben vooral illustraties nodig, omdat beelden hen veel meer zeggen dan woorden. Het bleek praktisch om losse woorden in die illustraties te plaatsen. Die kunnen de kinderen al snel zelf lezen. En ze vormen een goede aanleiding om gesprekjes mee uit te lokken.’

Voor haar interactieve lessen met nieuwkomers begon Joke haar eigen leesboekje Kat Kaat is weg (Zwijsen, 2007) aan te passen. ‘En het werkte,’ zegt ze. ‘In kleine groepjes is het grotere prentenboekenformaat heel handig. De taal is echter minder poëtisch dan in een ‘gewoon’ prentenboek, maar na wat herhaling kunnen kinderen de korte zinnen al snel zelf lezen. En de illustraties van Juliette de Wit zijn herkenbaar en aansprekend.’

In oktober 2021 kwam Kat Kaat is weg in de nieuwe vorm uit bij uitgeverij SWP. Twintig leerkrachten werkten met dat boek en hun ervaringen nam Joke mee voor het volgende prentenleesboek: Klaas konijn is weg dat in juni verscheen. ‘En ik ontwikkelde handige instructies voor leerkrachten, voorleesvrijwilligers en anderen die er iets mee willen doen. Zo kun je het maximale uit de boeken halen.’

Haar prentenleesboeken vormen een mooie aanvulling in het boekenaanbod voor kinderen met een meertalige achtergrond én voor hun ouders. Volwassen nieuwkomers blijken er ook echt hun voordeel mee te kunnen doen. ‘Door de eenvoudige taal is het voor hen snel (voor) te lezen,’ legt Joke uit. ‘Net als voor ouders die (voor)lezen lastig vinden. En omdat de eigen taal zo wezenlijk is voor het leren van een nieuwe taal, zijn er digitaal vertalingen beschikbaar van Kat Kaat is weg in het Arabisch, Engels, Farsi, Oekraïens, Portugees en Turks. Van Klaas konijn is weg is er een vertaling in het Oekraïens en hopelijk binnenkort in meer talen.’

Omdat Joke wilde onderzoeken of nieuwkomersouders met hun eigen taal als steuntje in de rug sneller te verleiden zijn om voor te gaan lezen, gaf ze een workshop op twee scholen. Niet alleen introduceerde ze het prentenleesboek, ze ging ook in op het belang van een (voor)leescultuur thuis en op het wat en vooral het hoe van voorlezen. (Als je dat niet gewend bent, spreken komma’s, vraagtekens en uitroeptekens niet voor zichzelf.) ‘Meerdere cursisten van een Taal en Ouderbetrokkenheid klas waren zichtbaar blij verrast dat er aan hun eigen taal gedacht was,’ vertelt ze. ‘Het opende deuren en verlaagde de drempel. De cursisten reageerden, net als hun NT2-docenten, enthousiast op meer weten over voorlezen en lezen. Besloten werd - als toetje op de taart - een bezoek aan het biebfiliaal in de buurt te brengen. Daar kregen ze uitvoerige uitleg over hoe en waar ze welke boeken voor hun kinderen kunnen vinden.

In Kat Kaat is weg staat een lijstje met boekaanraders voor deze doelgroep.

Meer weten over meertaligheid?

Lees de vijfde editie van het online magazine Lees Lezer Leest!, die in het teken staat van meertaligheid.
We benaderen meertaligheid vanuit allerlei invalshoeken door tal van wetenschappers aan het woord te laten. Zo gaat het over taal als communicatiemiddel, thuistaal, taal als poëzie, maar ook over streektaal en straattaal.
"Er is niet zoiets als 'het Nederlands’."  "Taal is onderdeel van wie we zijn."  "Talen worden rijker van meertaligheid."  Een paar prikkelende uitspraken uit de interviews met Marc van Oostendorp, Sharon Unsworth, Khalid Mourigh en veel anderen. Je vindt het magazine hier.