Bibliotheek Helmond-Peel is een Taalvriendelijke Bibliotheek

“De Bibliotheek moet als een tweede thuis voelen voor iedereen”

In Nederland worden er veel verschillende talen gesproken. Een Taalvriendelijke Bibliotheek verwelkomt en waardeert de variëteit aan culturen en talen die gesproken worden in haar werkgebied. De Bibliotheek Helmond-Peel is een Taalvriendelijke Bibliotheek. Wij spraken met Olga Oziemblowska, programmamaker bij de Bibliotheek Helmond-Peel en verantwoordelijk voor de Poolse doelgroep. Zij vertelt meer over hun aanpak, de Poolse doelgroep en het belang van samenwerking.

Starten met onderzoek

“Het is belangrijk om te kijken naar de doelgroep in jouw werkgebied. We zijn gestart met de Taalvriendelijke Bibliotheek door eerst cijfers op te halen bij de gemeentes Helmond, Deurne, Asten en Someren. Zo konden we achterhalen welke groepen anderstaligen in de gemeentes wonen. De Poolse inwoners bleken de grootste groep anderstaligen te vormen,” vertelt Olga. Zij is zelf Pools en woont nu dertien jaar in Nederland. “Ik ben aangenomen als programmamaker met de focus op de Poolse doelgroep. Ik ken de doelgroep goed en kan een aanspreekpunt zijn. Het is makkelijker om vragen en behoeften op te halen omdat ze met mij kunnen praten in hun moedertaal.”

Olga benadrukt het belang van een Taalvriendelijke Bibliotheek. “De Bibliotheek is een integratie- en ontmoetingsplek. Daar kunnen allerlei mensen naartoe komen met verschillende vragen. Ik weet nog toen ik naar Nederland kwam, dan zoek je hulp. Daarom is het belangrijk dat je een plek hebt waar je terecht kan om vragen te stellen in je eigen moedertaal en om boeken te vinden in jouw eigen taal.”

Olga Oziemblowska

Uitdagingen

Nadat de behoefte was opgehaald bij de doelgroep, werd er gekeken naar de inhoud van het programma. Toch is het soms lastig om de doelgroep naar de bibliotheek te halen. Olga: “De grootste uitdaging die wij hebben als Taalvriendelijke Bibliotheek is het binnenhalen van de mensen. Poolse inwoners zijn soms terughoudend om naar de bibliotheek te gaan omdat ze de Nederlandse taal nog niet voldoende spreken. Daarom is het belangrijk om proactief naar de doelgroep toe te gaan. Ik organiseer veel activiteiten in de bibliotheek, maar ook juist erbuiten, zoals bij Poolse scholen, wijkhuizen en de kinderopvang. Ik probeer echt zichtbaar te zijn in de gemeenschap. Zodat ze weten dat wij er voor ze zijn en dat ze ook in hun eigen taal vragen kunnen stellen in de bibliotheek.”

Taal is niet de enige uitdaging. Veel Poolse inwoners hebben ook te maken met onregelmatige werktijden. “Veel Poolse inwoners zijn arbeidsmigranten die naar Nederland komen om te werken. De werktijden zijn dan heel anders dan reguliere kantooruren. Dus een activiteit zoals de Peuter Pret heb ik daarom op verschillende dagen en tijden georganiseerd. Maar toch blijft het moeilijk. We moeten er creatief mee omgaan. Ik heb een keer bij een kinderopvang gevraagd op welke dagen ze veel Poolse kinderen in huis hebben. Ik heb ze uitgenodigd op de dag dat ze de meeste kinderen hadden, en toen zijn ze bij ons langs geweest. Als ouders niet kunnen komen omdat ze moeten werken, dan moet ik op andere manieren contact zoeken.”

Toegankelijkheid van de Bibliotheek

Steeds vaker weten mensen Olga toch te vinden in de bibliotheek. “Ze weten dat ik op vrijdag in de bibliotheek ben en ze dan in het Pools vragen kunnen stellen. Dat is laagdrempeliger dus komen ze sneller langs. Wij hebben een taalcafé en het Poolse spreekuur. Ze komen hier in de bibliotheek als ze gebruik willen maken van de printer of computer. Of met hun kinderen om boeken te lenen,” vertelt Olga. “Naast het spreekuur en andere activiteiten, heb ik ook een Poolse Facebook-groep aangemaakt. Nu zitten er al meer dan honderd leden in. Ze kunnen daar altijd aan mij een vraag stellen. Dus dat is ook weer toegankelijker als ze geen tijd hebben om langs te komen op het spreekuur.”

Samenwerken van belang

Het is belangrijk om samen te werken met andere organisaties om de doelgroep te bereiken, geeft Olga aan. “Ik werk bijvoorbeeld samen met LEVgroep, een welzijnsorganisatie in Helmond. Zij organiseren ook veel voor de Poolse doelgroep.  Eén keer in de maand op vrijdagmiddag heb ik een spreekuur in een wijkhuis tijdens de Poolse middag. Voor kinderen zijn er dan leuke activiteiten en volwassenen kunnen dan allerlei vragen stellen. Dan deel ik ook welke leuke nieuwe boeken of activiteiten we hebben bij de bibliotheek. Door het spreekuur zijn er ook wat nieuwe mensen ingeschreven bij de Bibliotheek.”

Op 1 juli is de Bibliotheek Helmond-Peel gestart met Legimi, een app waar veel Poolse e-books en luisterboeken op staan. Leden kunnen er gratis gebruik van maken. “We zijn de eerste bibliotheek in Nederland met duizenden luisterboeken en e-books in het Pools,” vertelt Olga trots. “Boeken uit Polen overbrengen kost veel tijd en geld. Maar een app is heel laagdrempelig. Ik ben er echt heel trots op dat dit gelukt is.” De app sluit ook aan bij het werkritme van Poolse inwoners. “Het idee voor de online Bibliotheek ontstond doordat Poolse mensen veel werken en zij daardoor niet veel tijd hebben om boeken te lezen. Maar ze kunnen vaak wel luisterboeken luisteren tijdens het werken. Zo sluit deze oplossing goed aan bij hun ritme.”

Toekomstplannen

Bibliotheek Helmond-Peel werkt met een expertisegroep voor de verschillende doelgroepen in het werkgebied. Olga: “Met een groep collega’s kijken wij wat er nodig is bij bepaalde doelgroepen en wat we kunnen doen aan activiteiten, maar we kijken ook naar de collectie. Voor de toekomst hoop ik de Poolse collectie uit te breiden met boeken van Poolse auteurs. Bijvoorbeeld met de Poolse kinderboeken waar onze ouders ons vroeger uit voorlazen. Nu hebben we veel Nederlandse auteurs die naar het Pools vertaald zijn. Ook hoop ik een Poolse leesclub te starten en meer activiteiten te organiseren voor Poolse kinderen. Dus er is nog genoeg te doen!”

Olga deelt haar tip voor andere bibliotheken: “Onderzoek welke doelgroepen er binnen jouw gemeentes wonen. Vraag cijfers op en begin met de grootste doelgroep. Het is waardevol om iemand aan te nemen die de taal spreekt, dat is makkelijk met het contact leggen en het ophalen van de behoefte. Ik ben nu een soort ambassadeur voor de Poolse mensen. We willen dat Polen en anderstaligen zich welkom voelen in onze bibliotheek. Tien jaar geleden kwam ik met mijn zoontje voor het eerst in de bibliotheek. Toen waren er vrijwel alleen maar boeken in het Nederlands. Ik sprak de Nederlandse taal nog niet, dus dan kijk je een beetje rond en ga je weer weg. Als er nu een Poolse bezoeker onze bibliotheek binnenkomt dan zien ze Poolse boeken staan en dat voelt toch een beetje als thuis.”