Alle kinderen hebben recht op onderwijs digitale geletterdheid
“Helaas kiezen veel scholen nog steeds voor een geïsoleerd vak of een los project”
Remco Pijpers is strategisch adviseur bij Kennisnet. Hij ontwikkelt onder andere middelen die scholen gebruiken om digitale geletterdheid een structurele plek in het onderwijs te geven. In die context is het door hem ontwikkelde stappenplan een praktisch document om hiermee een start te maken, door te zetten en succes te behalen. Verder deelt Kennisnet de lessen van scholen die voorop lopen.
“Er zwerven veel termen en begrippen over media en onderwijs. Digiwijsheid, computational thinking, mediawijsheid, noem maar op. Het onderwerp is breed én kent veel diepgang. Daarom is het moeilijk om er een allesomvattende term aan te hangen. Maar als je het onderwerp opdeelt in stukken, gaat dat veel makkelijker. Wat we met z’n allen nastreven is, naar mijn mening : digitale geletterdheid. Digitale geletterdheid omvat vier digitale vaardigheden: basisvaardigheden ict, computational thinking (waaronder programmeren), informatievaardigheden en mediawijsheid. Combineer je deze en je werkt als school aan digitale geletterdheid. Je kunt jezelf digitaal geletterd noemen wanneer je ict effectief, efficiënt en verantwoord gebruikt. Dat komt van pas bij je werk, op school en in je persoonlijke leven.
Niet los van elkaar
Dat digitale geletterdheid zo’n omvangrijk spectrum aan kennis en vaardigheden vergt, dat kan nóg beter tot iedereen doordringen. Ik zie veel scholen hun toevlucht zoeken in het aanbieden van lessen programmeren. En daar laten ze het bij. Maar programmeren is slechts een heel klein onderdeel van digitale geletterdheid. Als je kinderen leert programmeren, dan moet je ze ook veilig leren programmeren. Je leert ze niet alleen een appje of website maken, bijvoorbeeld voor een werkstuk, maar je brengt ze ook bij dat je niet alles online kan zetten. De hele wereld kan dat zien, dus je moet weloverwogen publiceren, rekening houdend met de gevolgen voor jezelf en voor anderen. Dit laatste is weer mediawijsheid. Je kunt de vier digitale vaardigheden die vallen onder digitale geletterdheid, dus niet los van elkaar zien.
Geïsoleerd
Over het algemeen zie ik dat scholen die digitale geletterdheid op de agenda zetten, te snel schakelen naar de vraag: wat gaan we ermee doen en hoe moeten we dat doen? Vervolgens komt daar vaak een project of een vak uit voort, iets geïsoleerds. Dat kan ook goed uitpakken, in de zin dat het team enthousiast met het thema aan de slag gaat, bijvoorbeeld na het spel MediaMasters in de Week van de Mediawijsheid te hebben gespeeld. Uiteindelijk gaat het de integrale aanpak. Het samenbrengen van vaardigheden op het gebied van ict, computational thinking, mediawijsheid en informatievaardigheden. En dat op een structurele manier, het hele jaar door, voor alle leerlingen. Alle leerlingen hebben recht op onderwijs in digitale geletterdheid.
Terug naar de tekentafel
Wanneer je daar als school mee aan de slag wilt gaan, dan doe je er verstandig aan eerst terug te gaan naar de spreekwoordelijke tekentafel. Vraag je als team af: waarom denken wij dat we hiermee iets willen en moeten? En op welke manier past digitale geletterdheid op een natuurlijke manier binnen de filosofie en het systeem van onze school? Alleen als je daar samen een gefundeerd antwoord op formuleert, zal digitale geletterdheid een vanzelfsprekend en structureel onderdeel van je onderwijsprogramma worden. Dat bovendien gedragen wordt door iedereen in het team.
Stappenplan en schoolvoorbeelden
Kennisnet heeft een stappenplan ontwikkeld dat scholen handvatten geeft om digitale geletterdheid een structurele plek te geven. Het is zowel praktisch van aard als dat het bedoeld is als stimulans. Het geeft houvast en helpt om zaken in elkaar te laten grijpen. Van het strategische tot het praktische. Het is zeker ook bedoeld als een steun aan kartrekkers en initiators. Daarnaast zetten we best practices op een rij: schoolvoorbeelden van digitale geletterdheid.
