Taaldag 2023
Snel naar:
4 april:
Fontys Lerarenopleiding Sittard
Monseigneur Claessensstraat 4
6131 AJ Sittard
Dagvoorzitter: Maurice van Straten
Maurice van Straten studeerde af aan de pabo in Heerlen, Toneelacademie Maastricht en de master EN specialist jonge kind ‘spelontwikkeling en spelbegeleiding’ aan de Hogeschool Utrecht.
Hij is als dramadocent verbonden aan “de Nieuwste Pabo” in Sittard. Daarnaast geeft hij trainingen ‘spelontwikkeling’ en is gedragsacteur bij diverse trainingen.
In het theaterwerkveld werkt hij als freelance regisseur, acteur en dramadocent. Hij speelde onder andere bij theatergroep POP de vader van Knofje in de gelijknamige muziektheatervoorstelling en werkte als poppenspeler bij Theater Terra.
16.30 uur Opening
Limburgs Leesoffensief
In deze presentatie nemen we je mee in het “Leesoffensief Limburg”, dat met deze Taaldag van start gaat!
De alarmerende rapporten over hoe de lees- en taalvaardigheid onder jongeren achteruitgaat kennen we allemaal. Zo ook de persoonlijke gevolgen als je niet optimaal kunt participeren in de huidige informatiesamenleving. Voor het Leesoffensief Limburg, een initiatief van Cubiss en de Limburgse bibliotheken, dé reden om tot actie over te gaan. De rapporten pleiten immers ook voor een belangrijke rol van de bibliotheek in het bestrijden van de dalende cijfers. Veel Limburgse bibliotheken geven lokaal al gehoor aan ‘het leesoffensief’; veelal samen met het onderwijs.
Het Leesoffensief Limburg heeft een provinciebrede insteek. Niet alleen met de introductie van de campagne “Doe mee met het Limburgs Kwartiertje”, maar ook met een aantal symposia en kennissessies voor het primair en voortgezet onderwijs. Deze Taaldag XL is de eerste in de reeks.
Keynote: Buiten de lijntjes lezen met rijke taal
Door: Dr. Anneke Smits
Het is belangrijk om op scholen (po, vo, beroepsonderwijs) taalrijkdom te creëren door het veelvuldig thematisch (voor)lezen van boeken met rijke taal. Op die manier kunnen we alle leerlingen/studenten de input geven die nodig is voor het opbouwen van de rijke taal- en kennisbasis die de voorwaarde is voor leesbegrip. In deze lezing zal Anneke Smits het begrip rijke taal concretiseren en ingaan op de koppeling tussen rijke taal en thematisch werken binnen specifieke vakken en vakoverstijgend. Zij zal ook ingaan op de vraag hoe je dit in de praktijk kan vormgeven en wat daarbij de rol is van de bibliotheken.
Dr. Anneke Smits is lector Onderwijsinnovatie en ICT bij Windesheim. Zij studeerde logopedie in Antwerpen en promoveerde in 2012 aan de universiteit van Twente. Anneke heeft eerder gewerkt als logopedist, dyslexie specialist, HBO-docent en associate lector. Zij schrijft samen met Erna van Koeven een blog voor het werkveld (Geletterdheid en Schoolsucces). Samen publiceerden zij ook het boek 'Rijke taal. Taaldidactiek voor het basisonderwijs'.
16.40 uur Keynote
Keynote: Leesplezier binnen en buiten de lijntjes van school
Door: Kees Broekhof
‘Buiten de lijntjes lezen’ is een mooi motto voor dit symposium over het belang van lezen. Er lopen heel wat lijntjes binnen de school die met lezen te maken hebben: lijntjes binnen de vakken en tussen de vakken, lijntjes tussen de leerlingen en de leraren, lijntjes van de klassen naar de bibliotheek in de school. En er lopen ook lijntjes van binnen naar buiten de school, bijvoorbeeld naar het gezin waarin de leerlingen opgroeien, maar ook naar de bibliotheek, de boekwinkel en het Leesoffensief Limburg. Al die lijntjes doen ertoe in een levende dagelijkse leescultuur. In deze keynote zal Kees Broekhof het belang van het dagelijkse vrij lezen op school met deze lijntjes verbinden en ingaan op de vraag hoe het vrij lezen kan bijdragen aan het creëren van een levende dagelijkse leescultuur binnen en buiten school.
Het werk van Kees Broekhof bij projectbureau Sardes staat volledig in het teken van taal en lezen. Kees helpt professionals om het taalonderwijs te verbeteren en om het lezen te stimuleren. Dat doet hij met evenveel plezier in de kinderopvang als in het basisonderwijs of het vmbo. Hij is auteur van meer dan 100 onderwijspublicaties, waaronder de populaire serie brochures 'Meer lezen, beter in taal', die hij schreef in opdracht van Stichting Lezen.
18.40 uur Keynote
Ronde 1 - 19.30 uur
Workshopsessies
| po- | Met andere ogen kijken naar... prentenboeken |
| po- | Werken met informatieve kinderboeken |
| po- | Vormgeven aan de Bibliotheek op school |
| vo- | Leesgedrag beïnvloeden in het vo |
| mbo- | Samenwerken met de bieb: 'Lezen werkt!' |
| vo- | Vakoverstijgend lezen met young adult literatuur |
| po- | Boeken inzetten bij thema's |
| vo- | Na Pisa de lente: beter leesonderwijs in het vo |
20.10 uur Wissel
Ronde 2 - 20.15 uur
Workshopsessies
| po- | Met andere ogen kijken naar... prentenboeken |
| po- | Werken met informatieve kinderboeken |
| po- | Vormgeven aan de Bibliotheek op school |
| vo- | Leesgedrag beïnvloeden in het vo |
| mbo- | Samenwerken met de bieb: 'Lezen werkt!' |
| vo- | Vakoverstijgend lezen met young adult literatuur |
| po- | Boeken inzetten bij thema's |
| vo- | Na Pisa de lente: beter leesonderwijs in het vo |
Sprekers
po: Met andere ogen kijken naar... prentenboeken
Workshop door: Marie-José de Ridder
Met prentenboeken werken aan allerlei doelen voor het jonge kind… Ja dat kan!
Tijdens deze workshop zie je hoe je met geletterde ogen, kunstogen, rekenogen, woordenschatogen, creatieve ogen en nog veel meer… ogen kunt kijken naar prentenboeken en gevarieerde doelgerichte activiteiten kunt aanbieden vanuit een geïntegreerd speels aanbod. En natuurlijk word je geprikkeld om zelf aan de slag te gaan!
Marie-Jose de Ridder verbonden aan de Master EN van Fontys OSO. Ze geeft begeleiding op scholen met het LIST-project, een project voor technisch lezen gericht op leesmotivatie. Zij begeleidt daarnaast scholen bij het opzetten van verantwoord begrijpend leesonderwijs.
po: Werken met informatieve kinderboeken
Workshop door: Esther Walraven
In deze workshop laat Esther aan de hand van haar eigen boeken en de boeken van andere auteurs zien hoe informatieve, non-fictie kinderboeken ingezet kunnen worden in het onderwijs en hoe wetenschap hiermee tot leven gebracht kan worden in de klas. Met veel voorbeelden ontdek je hoe het gebruik van informatieve boeken kan bijdragen aan het bevorderen van leesmotivatie bij de leerlingen.
Esther Walraven is schrijfster van (educatieve) kinderboeken en young adultboeken, wetenschapper en universitair docent psychologie. Ze schreef o.a. 'Waarom achtbanen te gek zijn!', 'Waarom je eigen scheten soms niet zo erg stinken' en 'Waarom je voetafdruk groter is dan je schoenmaat'. Ze bezoekt regelmatig scholen om te vertellen over haar boeken en speelt daarbij een leuke en leerzame wetenschapsquiz.
po: Vormgeven aan de Bibliotheek op school
Workshop door: Femke den Teuling
In deze sessie neemt Femke je mee, samen Dennis Stiphout van basisschool de Liaan uit Helden, in het principe van de dBos. De diverse bouwstenen, het vakoverstijgend lezen en de ervaring van de betreffende school komen uitgebreid aan bod.
Femke werkt samen met diverse scholen voor primair onderwijs aan een succesvolle aanpak voor leesbevordering. Samen met de leerkrachten geeft ze vorm aan het concept “De bibliotheek op school” afgekort ook wel "dBos” genoemd.
vo: Leesbevordering schoolbreed, inspelen op leesgedrag
Workshop door: Cindy Offermans en Janine Koolen
Cindy en Janine nemen jullie in deze sessie mee in hun aanpak van leesbevordering schoolbreed en beïnvloeden van leesgedrag van leerlingen. Over de werkvormen, met tips en meer!
Cindy Offermans heeft na haar opleiding veel ervaring opgedaan in het voortgezet onderwijs als docent Engels. Haar passie voor lezen heeft ze vervolgens gebruikt om in het bibliotheekwezen aan de slag te gaan als leesconsulent voor bibliotheek Landgraaf. Waar vandaan ze nauw samenwerkte met diverse scholen. Inmiddels werkt Cindy weer als docent voor Bernardinus College, middelbare school in Heerlen. Daar geeft ze samen met haar collega's vorm aan het Engelse taal-& leesbeleid op school.
Janine Koolen maakte na diverse marketing- en communicatiefuncties in het bedrijfsleven de switch naar het onderwijs. Als docent Nederlands i.o. koos ze toch voor een functie in de schoolbibliotheek van Eijkhagen College in Landgraaf, nu met het officiële keurmerk de Bibliotheek op School (dBos). Als leesspecialist werkt ze nauw samen met Bibliotheek Landgraaf en alle talensecties, ze coördineert het boekenfonds en als lid van de werkgroep taalbeleid is Janine een van de drijvende krachten op het gebied van leesbevordering en leesplezier.
mbo: Samenwerken met de bieb: 'Lezen werkt!'
Workshop door: Femke Kratz, Marleen Wijnen en Carly Zenhorst
Sinds het nieuwe schooljaar werken mbo Gilde Opleidingen en de bibliotheek Venlo samen aan een rijk lees- en leerklimaat: Lezen werkt! Dit gebeurt niet alleen met boeken, maar ook met inzet van een projectleider en een leesmediaconsulent vanuit de bibliotheek Venlo. In haar presentatie gaat Femke in op hoe de samenwerking eruit ziet. Wat de samenwerking allemaal kan betekenen, hoe je elkaar vindt en hoe je elkaar goed kan aanvullen. Wat werkt stimulerend en wat zijn de ambities voor de toekomst?
Aandacht voor leesbevordering en leesmotivatie in het mbo als middel om de taalvaardigheid van studenten te vergroten groeit gestaag. Steeds meer mbo’s en bibliotheken kiezen voor samenwerking en de aanpak de Bibliotheek op school mbo. Marleen Wijnen schetst in deze sessie een kort beeld van de landelijke situatie en laat u zien op welke manier Stichting Lezen docenten ondersteunt in het ‘buiten de lijntjes lezen’.
Femke Kratz is werkzaam als lees-mediaconsulent mbo bij de Bibliotheek Venlo. Voor die tijd werkte ze 16 jaar als docent geschiedenis binnen het vo, hoofdzakelijk binnen het vmbo. Hierdoor heeft ze veel feeling en affiniteit met mbo-studenten.
Carly Zenhorst is docent bij de Taalschool en de MBO ISK van Gilde Opleidingen. Ze zet zich in om bij jongeren persoonlijke ontwikkeling en ontwikkeling van taal te stimuleren en te laten groeien. Daar hoort o.a. het verzorgen van trainingen studievaardigheden bij Gilde en diverse middelbare scholen in regio Limburg bij. Door de samenwerking tussen Bibliotheek Venlo en Gilde Opleidingen, hoopt ze haar grote studentennetwerk nóg meer aan het lezen te krijgen.
Marleen Wijnen werkt als specialist mbo en projectleider de Bibliotheek op school mbo bij Stichting Lezen. Haar jarenlange ervaring ligt op het terrein van leesbevordering, digitale geletterdheid en samenwerking tussen onderwijs en bibliotheken in verschillende functies in het onderwijs en de bibliotheken.
vo: vakoverstijgend lezen met young adult literatuur
Workshop door: Linda Ackermans
Young Adult (YA) romans zijn populair! Dankzij de vele aanknopingspunten rondom sociaal-maatschappelijke thema's en daardoor herkenbaarheid voor de young adult lezer vinden de boeken, verhalen, verfilmingen en series van YA gretig aftrek. Daarmee worden vele werelden open gegooid en verkend, waardoor YA goed werkt als vakoverstijgende literatuur. Linda Ackermans neemt je mee in alle werelden die YA verkent. Welke YA-titels zijn geschikt voor een vakoverstijgende aanpak? En hoe pak je vakoverstijgend lezen concreet aan? Ontdek het in deze workshop!
Linda Ackermans is docente Nederlands en promoveert aan de Radboud Universiteit Nijmegen op een proefschrift over young adult literatuur. Ze publiceerde diverse malen over de inzet van literatuur voor jongeren in het literatuuronderwijs op de middelbare school. In het najaar van 2022 publiceerde ze onder meer bij Stichting Lezen het onderzoeksrapport ‘Young adult-literatuur op de leeslijst en in de lespraktijk’.
po: Boeken inzetten bij thema's
Workshop door: Nienke Aspers & Ineke Wijnen
De Verrekijker probeert met haar werkwijze altijd een stapje ‘Verder te kijken’.
Ineke en Nienke vertellen hoe zij de samenhang van lezen met de overige taaldomeinen en zaakvakken vormgeven. Zij geven aan wat hun visie op (taal)onderwijs is, hoe zij hun onderwijs krachtig proberen te maken en welke kansen en uitdagingen zij in de praktijk tegenkomen.
Basisschool De Verrekijker biedt een rijke leescultuur, waarin kinderen hun eigen leesvoorkeur ontdekken en ontwikkelen, waardoor ze met plezier en zelfvertrouwen lezen. Lezen op De Verrekijker start bij nieuwsgierigheid en mondt uit in motivatie om nog meer te willen lezen. De Verrekijker is constant op zoek naar innovatief onderwijs. Al langere tijd wordt met methodieken als LIST en DENK gewerkt en wordt het aanvankelijk leesonderwijs thematisch en ontwikkelingsgericht vormgegeven. De Verrekijker wil op een betekenisvolle manier onderwijs geven en creëert zo kansen om vakken vergaand te integreren. Door thematisch en vraaggestuurd te werken kunnen methodes (gedeeltelijk) worden losgelaten, daarbij steeds zoekend naar de ideale mix.
Om dit onderwijs te realiseren werken de interne lees- taalcoördinator, de jeugdliteratuurspecialist en de intern begeleider structureel samen met de kernpartners, de logopediste en de bibliotheek.
Ineke Wijnen is groepsleerkracht en lees-taalcoördinator bij Basisschool De Verrekijker in Ell. Ook is zij lid van de regiegroep taal/lezen/ NT2 bij SPOLT (Stichting Primair Onderwijs Leudal en Thornerkwartier). Een sterke voorliefde voor jeugdliteratuur en taal heeft altijd een grote rol gespeeld binnen haar onderwijspraktijk. Ineke is fervent aanhanger van het Jenaplanconcept en van een holistische kijk op onderwijs.
Nienke Aspers is groepsleerkracht bij Basisschool De Verrekijker in Ell. Nienke studeerde 4 jaar gelden cum laude af aan Hogeschool De Kempel en werkt sinds die tijd vol passie aan de verdere ontwikkeling van het holistische onderwijsconcept van De Verrekijker.
vo: Na Pisa de lente: beter leesonderwijs in het vo
Workshop door: Leonie Goutier en Jacqueline Kool
Leonie en Jacqueline hebben de afgelopen 2 jaar deelgenomen aan het project ‘Na Pisa de Lente’. Binnen dit project hebben docenten, lerarenopleiders en wetenschappers zich samen ingezet voor het verbeteren van het leesonderwijs in het voortgezet onderwijs, met als doel om onderwijsmaterialen en leerplannen te ontwikkelen. Inzicht in de begripsprocessen van leesvaardigheid (informatie opzoeken, begrijpen en evalueren en reflecteren) inspireerde ons om leesonderwijs op een andere manier te benaderen. Door alle begripsprocessen in de lessen, maar ook in de toetsen, aan bod te laten komen, hebben docenten een beter inzicht in de moeilijkheden van leerlingen én geeft het hen input om beter te kunnen differentiëren. Graag delen wij onze ervaringen op dit gebied om te laten zien dat leesonderwijs echt wel anders kan en dat dat niet moeilijk hoeft te zijn.
Leonie Goutier is lerarenopleider aan de Fontys Pabo in Venlo. Ze heeft onderwijskunde en orthopedagogiek gestudeerd aan de Universiteit Utrecht en de bachelor en master Nederlands behaald aan de Fontys lerarenopleiding Sittard. Ze is jaren werkzaam geweest als docente Nederlands op het Blariacumcollege in Venlo.
Jacqueline Kool is docent Nederlands aan het ROER College Schöndeln in Roermond. Ze heeft haar master gevolgd aan de Hogeschool Utrecht en heeft zich in haar praktijkonderzoek gericht op vakgericht lezen bij wiskunde A.
