Zó maken we van de bieb een inclusieve werkgever voor rollers
Bibliotheken willen graag meer diversiteit op de werkvloer. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Niet alle groepen in de samenleving laten zich makkelijk vangen. Mannen, jongeren, anderstaligen en mensen met een beperking zijn bijvoorbeeld nog zwaar ondervertegenwoordigd in het personeelsbestand. Vanuit het project Aantrekkelijk Werkgeverschap gaan we met deze doelgroepen in gesprek. Door samen te bekijken wat er beter kan, proberen we meer mensen enthousiast te maken voor een carrière in de bibliotheekbranche. De eerste verkenning vond plaats met Nadia van den Heuvel, sociaal ondernemer en rolstoelgebruiker.
Ga ik wél of níet solliciteren op die vacature?
In hun zoektocht naar een interessante baan kijken ‘rollers’, zoals gebruikers van een rolstoel of scootmobiel worden genoemd, niet alleen naar de inhoud van de functie. Het zijn vooral praktische overwegingen die bepalen of zij gaan solliciteren, weet Nadia uit ervaring. Voor een antwoord op hun belangrijkste vraag checken zij via Google Street View de beoogde werklocatie. Kan ik met mijn rolstoel naar binnen?
“Als werkgever kun je dit makkelijk ondervangen. Plaats op je vacaturesite een pictogram van een rolstoeltje. Zo zien rollers in een oogopslag of het gebouw voor hen toegankelijk is. Ook als je locatie nog niet rolstoelvriendelijk is, zou je dat kunnen vermelden, met daarbij de uitnodiging: ‘We willen graag met jou onderzoeken hoe we de toegankelijkheid voor jou kunnen verbeteren?’ Geloof me: daar scoor je punten mee.”
Van belemmeringen naar kansen
Nadia van den Heuvel is initiatiefneemster van Ictoria, een multimediavormgever die inclusie en diversiteit tot standaard heeft gemaakt. In onze podcast Diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid vertelt ze daar meer over.
Nadia zit zelf in een rolstoel en weet dus waar rolstoelgebruikers in hun zoektocht naar een baan tegenaanlopen. En wat zij nodig hebben om hun werk goed en met plezier te kunnen doen. “Je organisatiebeleid kan nog zo inclusief zijn, als je gebouw niet toegankelijk is, houdt het voor een roller gelijk op”, zegt Nadia. Ze voegt eraan toe dat veel werkgevers, zeker in de proeftijd van een nieuwe medewerker, niet staan te springen om een werkplek aan te passen. “Het UWV biedt financieel pas de helpende hand als er sprake is van een vast arbeidscontract. Veel werkgevers vinden dat teveel gedoe en kiezen daarom voor een andere kandidaat.”
Houd de drempel laag
Bibliotheken willen serieus werk maken van inclusie en diversiteit. De vraag is: hoe pakken we dat aan? En wat is het doel? Hoever willen we gaan in onze inspanningen?
Nadia adviseert om de drempel voor werkzoekende rolstoelgebruikers letterlijk en figuurlijk zo laag mogelijk te maken. “Zorg dat rollers makkelijk naar binnen kunnen. En maak de bereikbaarheid van je locatie inzichtelijk. Bij voorkeur met een pictogram op de website met daarbij de afstand in meters vanaf de bushalte of het treinstation. Zo kunnen mensen inschatten of reizen met het openbaar vervoer een optie is, hoeveel meter ze nog zelf moeten rollen en of er een deeltaxi nodig is om hen voor de deur af te zetten.”
In gesprek
Ook bij een sollicitatiegesprek zijn er verschillende factoren waar je als werkgever rekening mee moet houden. Omdat rolstoelgebruikers meestal geen rijbewijs hebben en afhankelijk zijn van andere vormen van vervoer is het belangrijk om ruim tijd in te plannen voor deze afspraak. Nadia licht toe: “Mensen die met het openbaar vervoer reizen, arriveren vaak niet op de afgesproken tijd. Ze zijn er vaak al veel eerder of soms wat later. Ook goed om te weten is dat een deeltaxi niet buiten blijft wachten, maar na een kwartier weer vertrekt.” Daar waar te vroeg of te laat komen ‘not done’ is in een wervingsprocedure, zou je bij rollers dus iets meer compassie mogen tonen.
Dan het gesprek zelf. Het advies is om open de dialoog aan te gaan. Dat wil zeggen: vul de wensen van de solliciterende rolstoelgebruiker niet in, maar vraag ernaar. Zijn er zaken waar we rekening mee moeten houden? Hoe ziet jouw ideale werkweek eruit? Hoe kunnen we jou faciliteren? Op welke dagen heb je behoefte aan meer ruimte? “Veel werkgevers vergeten nog wel eens dat rolstoelgebruikers er al een halve dag op hebben zitten voordat ze op hun werk zijn. De dagelijkse verzorging en de afspraken bij de fysio om je lichaam fit te houden kosten tijd en vragen om een strakke planning.”
In haar eigen bedrijf Ictoria biedt Nadia medewerkers de keuze om op een afgesproken moment tussen 08.00 en 11.00 uur te starten met hun werk. Op locatie of thuis. “Die flexibiliteit vinden mensen fijn, zo krijgen zij de ruimte om hun leven rondom het werk te organiseren. Elke werkdag kent twee centrale incheckmomenten waarbij we direct zien hoe het met collega’s gaat en wat zij eventueel aan ondersteuning nodig hebben.”
Ook belangrijk: Nadia laat rolstoelgebruikers in haar bedrijf geen 40 uur per week werken, ook niet als ze dat zelf willen. Als je de hele dag zit en nauwelijks beweegt, vermindert je doorbloeding en heb je een verhoogd risico op doorligwonden (decubitus). “Om gezondheidsrisico als deze te voorkomen, mag de werkweek van een roller eigenlijk maar maximaal 24 uur duren", stelt Nadia.
Aandacht voor duurzame inzetbaarheid
Het aanpassen van een werkplek hoeft niet zo ingewikkeld te zijn als vaak wordt gedacht. Het is vooral maatwerk, zegt Nadia. “Omdat elke persoon en elke handicap anders is, lijkt het me niet zinvol om voor veel geld alle bibliotheekvestigingen op voorhand aan te passen. Vaak kun je met eenvoudige aanpassingen al heel veel bereiken. Houd bij een rolstoelgebruiker rekening met het hoogteverschil. Of denk aan een prikkelarme ruimte voor mensen met autisme. Inclusie kan heel eenvoudig zijn.”
Rolstoelgebruikers werven is één, hen behouden vraagt om blijvende aandacht. De aandacht die nodig is voor alle medewerkers. Voor een duurzame inzetbaarheid is het belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven. Hoe gaat het? Wat heb je nodig om als mens en professional te kunnen groeien? Wat wil je wel en niet? Nadia: “Verveling op het werk is minstens zo erg als overvraging. Soms heeft iemand iets extra’s nodig. In zo’n geval kun je als team misschien een nieuwe functie creëren door taken opnieuw te verdelen of met elkaar te combineren. Jobcreatie als instrument om mensen te boeien en aan je organisatie te binden.”
Belangrijke missie
Inclusie begint bij gedrag. Als ervaringsdeskundige weet Nadia precies wat een rolstoelgebruiker wel en niet prettig vindt. “Zorg ervoor dat je op dezelfde hoogte zit als de roller. Vergaderen aan een statafel betekent dat ik tegen ieders navel aan zit te kijken. En vooral: benader mensen in een rolstoel niet als een kind dat je over de bol aait. Het zijn volwassen professionals, net als jij, dus neem hen ook serieus. En als je ergens over twijfelt, vraag het gewoon. Zal ik je koffie even vasthouden? Vind je het fijn als ik de deur voor je openmaak? Dat wordt op prijs gesteld.”
Hoe graag bibliotheken ook inclusief willen zijn, in de beeldvorming is er nog een wereld te winnen, ziet ook Nadia. “In je wervingscampagnes zou je bijvoorbeeld de doelgroepen kunnen inzetten die je als bieb graag aan je zou willen binden. Ook ligt er een kans om bibliotheekmedewerkers uit de doelgroep als expert in te zetten om zo de je organisatie completer in inclusiever te maken. In algemene zin is het natuurlijk goed om werkzoekende rollers te laten zien wat er in een bibliotheek allemaal gebeurt. De bieb is zoveel meer dan een boekenuitleen, er zijn zoveel andere activiteiten, zoveel banen waarvoor je helemaal niet hoeft te kunnen lopen”, zegt Nadia.
De energieke Brabantse heeft een voorliefde voor boeken en is vastbesloten om ooit in een bibliotheek te gaan werken. “Het is de plek waar diversiteit begint. Hier krijgen mensen immers toegang tot kennis en educatie”, zegt Nadia die binnenkort bij de bibliotheek een ‘meeroldag’ gaat doen om te ontdekken wat er op de werkvloer gebeurt.
Ze wendt zich rechtstreeks tot bibliotheekmedewerkers: “Jullie hebben de belangrijkste opdracht in het leven. Jullie zorgen ervoor dat iedereen de kans krijgt een boek te lezen en zich te ontwikkelen. Om te zijn wie je bent en wil worden. Een mooiere missie is er niet!”
Medewerkersreis
Samen met Nadia en bibliotheken ontwikkelden we een medewerkersreis voor de doelgroep rollers. De medewerkersreis geeft het gehele pad van een medewerker binnen de bibliotheek weer en bevat concrete tips om de doelgroep rollers aan te trekken en vast te houden.
Deze reis is tot stand gekomen samen met Nadia van den Heuvel (Ictoria), Margriet Sanders (Cubiss), Marit Leendertse (Cubiss), Sebastiaan Villhaber (Huis73), Marloes de Greef (Theek5) en Inga Spinhoven (Cubiss).
