Ervaringen rondom onboarding 
door Maxim van Someren 

Wanneer je voor het eerst in een bibliotheekorganisatie gaat werken, gaat er een wereld voor je open. Ons tweedaagse onboardingsprogramma geeft nieuwe medewerkers een compleet beeld van de branche en helpt ze om snel van start te gaan. 

In de training onboarding probeert Cubiss mensen snel wegwijs te maken binnen de bibliotheeksector. Cubiss adviseur Maxim van Someren was hierbij aanwezig en maakte het volgende verslag. 

Dag 1 

Dag 1 begon met een korte kennismaking. De diverse achtergrond van de deelnemers zorgde voor een veelzijdige blik op het werk binnen de bibliotheek en leverde mooie gesprekken op. 

Theo Peeters, oud-directeur-bestuurder van Theek 5, vertelde over de geschiedenis van de bibliotheek. Waar een hoop dingen erg gedateerd voelen, worden de waarden van de bibliotheek nog steeds gedragen. Een beschrijving die mij erg aansprak was dat vroeger de bieb omschreven werd als “een brug tussen petten- en hoedendragers". 
Hij vertelde dat de bibliotheek niet altijd vanzelfsprekend is geweest. En dat het personeel ook niet altijd een afspiegeling was van de samenleving. Wél was het altijd al een plek om te ontwikkelen en om de toegang en het belang van lezen te versterken.  

Er ontstonden kleine gesprekjes naar aanleiding van vragen die vooral prikkelden om een standpunt in te nemen over bepaalde dingen: ‘Ken je het boetebeleid van jouw bieb? Wie gaat er binnen jouw bieb over collectie? Zijn er gastcollecties of jeugdspecialisten die hierover meedenken?’ Allemaal dingen die niet direct een antwoord behoeven, maar wel handig zijn om aan boord te nemen.  

Na de lunch stelde Cubiss adviseur Marjan Middelkoop de centrale vraag: "Wat maakt een bibliotheek een bibliotheek?” Met verschillende stellingen nodigde Marjan de deelnemers uit om verder over hun positie te denken. 

Ik werd echt gedwongen om een positie in te nemen en te denken waarom ik zo over die stelling dacht.

Er werd verder gesproken over inspirerende voorbeelden van wat een bibliotheek kan zijn, met verhalen van de bibliotheek in Aarhus, Idea Stores in Londen en het boek van David Lankes. 

 
Wat voor mij eye opener was, was het verhaal over de bibliotheek als derde plaats. Dacht eerst dat het echt een plek voor boeken en lezen was, maar het is veel meer.

Cubiss adviseur Caroline Koevoets sprak over klantbenadering en hoe dat bibliotheken kan helpen bij hun programmering. Ze vertelde over de werkvorm die zij gebruikt en hoe je die kunt inzetten als bibliotheekprofessional. 

Iemand verwonderde zich over het feit dat zelfs met een heldere uitleg, iemand nog steeds om hulp bij de printer vroeg. De aanname was dat deze persoon minder digitaal vaardig was, maar op een gegeven moment werd duidelijk dat deze man eigenlijk vooral met iemand over Indonesië wilde praten met iemand die er Indo uitzag.

Het was erg leuk om te zien dat de deelnemers echt een eigen positie innemen over hun werk binnen de bibliotheek. En omdat ze allemaal nieuw zijn, is er veel kans op vernieuwing en innovatie.

Dag 2

Bij de start van de tweede dag had iedereen er gelijk zin in. De hoop werd uitgesproken om iets meer richting de praktijk te gaan en dat is gelijk in gang gezet. 

Cubiss adviseur David Bul bracht het bibliotheeknetwerk in kaart; de bieb als spin in een groot netwerkweb. Handig om dat netwerk goed te leren kennen en te weten hoe de bibliotheek zich verhoudt ten opzichte van landelijke organisaties, en om inzichtelijk te krijgen wie de mensen zijn waar je vaak mee te maken krijgt.

Daarna stond de bibliotheek als werkgever centraal. Wat vonden de deelnemers fijn aan de bibliotheek als werkgever? Genoemd werden de lagere gevoelde druk, een eigen indeling van het werk en dat er geen commercieel oogpunt is. Iemand verwachtte ook meer doorgroeimogelijkheden. Ook werd naar de verschillende opleidingen gekeken, zoals de Bibliotheek Campus en GoodHabitz. 

Voor de lunch was er ruimte voor vragen over onder andere verschuivende verantwoordelijkheden voor leesmediaconsulenten en community librarians en certificering van de bibliotheek. Na de lunch keken Cubiss adviseur Kirsten Sinke en ikzelf naar het aanbod van de bibliotheek voor verschillende doelgroepen rondom digitale vaardigheden. 
Voorbeelden voor de allerkleinsten werden genoemd, zoals Botje Bij, en ook programmering voor volwassenen en ouderen. Een belangrijke les hierbij is de overlap te vinden met het onderwijs; om extra werk voor iedereen te voorkomen, én om te zorgen dat je een aanvulling op elkaar bent. 

Aan het eind van de middag werd iedereen uitgedaagd om alle geleerde lessen toe te passen. Met een leuke werkvorm moesten de deelnemers programmering bedenken voor een toegewezen doelgroep en toegewezen middelen. Er kwam een hoop creatiefs boven tafel, zoals een workshop waarin jongeren een game leren maken waar je met je vrienden kunt vechten. En debatten over diversiteit in een Taalcafé. Ik zag iedereen tevreden naar huis gaan met veel handvatten om het werk zelf verder in te richten. 

Er kwam veel stof op me af, maar ik zag wel lichtpuntjes. Ik herkende verschillende afkortingen, de visie op community librarians. Alles heb ik nu een keer gehoord en overal wel al iets mee te maken gehad.