Wat is digitaal burgerschap?

Volgens de landelijke programmalijn Digitaal Burgerschap:

“Digitaal burgerschap betekent dat mensen zich actief vaardig en weerbaar kunnen bewegen in de online informatiesamenleving. Wie digitaal vaardig is, verkent nieuwe digitale mogelijkheden, benut de kansen die technologie biedt en ontwikkelt de complexe vaardigheden die nodig zijn om te ontdekken en te experimenteren. Wie digitaal weerbaar is, is zich bewust van risico’s, maakt bewuste keuzes en beschermt zichzelf op digitaal gebied. Deze kennis en vaardigheden vormen de basis voor een actieve bijdrage aan de digitale informatiesamenleving.”  

Programma digitaal burgerschap

Vanuit de KB is een programma digitaal burgerschap ontwikkeld. Dit programma ondersteunt bibliotheken hun rol in dit landschap te verstevigen en uit te breiden. Vanuit hun natuurlijke positie in het informatielandschap kunnen zij samenwerken om digitaal burgerschap te positioneren in het hart van lokale gemeenschappen. Zij kunnen burgers – jong en oud – vaardig en weerbaar maken, waardoor zij beter kunnen meedoen in een bijdragen aan de digitaliserende samenleving. 

Op B-netwerk staat meer informatie over deze programmalijn. Hier kun je meer lezen over wat dit precies inhoudt en hoe bibliotheken kunnen aanhaken. Zo vind je hier uitleg over de vijf bouwstenen waaruit het programma is opgebouwd: Netwerk & Beleid, Programmering, Expertise, Onderzoek en Communicatie. Ook vind je hier meer informatie over hoe bibliotheken voor dit programma subsidie kunnen aanvragen middels verschillende financieringsregelingen. Binnen die regelingen kunnen bibliotheken financiering aanvragen voor het maken van een goed plan, het voeren van nieuwe programmering of het opzetten van een proeftuin.

De programmalijn wordt onder meer ingericht door een netwerk rond dit thema te bouwen, onderzoek in gang te zetten en bibliotheken te ondersteunen bij hun ontwikkeling op dit gebied.

Wat zijn de drie pijlers van digitaal burgerschap?

Aan de slag met digitaal burgerschap?

Vanuit de KB worden bibliotheken gestimuleerd en ondersteund in het opzetten van een eigen programma voor digitaal burgerschap. Als je aan de slag wil met digitaal burgerschap kan je gebruik maken van een of meerdere bouwstenen. Zie voor meer informatie. 

Aan de slag kan in drie stappen.

  1. Startregeling
  2. Programmering
  3. Proeftuin

De startregeling

Voor alle bibliotheken begint de programmering digitaal burgerschap met de startregeling. Tijdens deze startregeling werkt de bibliotheek uit hoe digitaal burgerschap kan worden ingevuld in de bibliotheek. Instrumenten die daarbij ondersteunen zijn een Theory of Change, een omgevingsanalyse en het maken van een lokaal plan. 

Wat is een Theory of Change (ToC)?

Wil jij als bibliotheek aan de slag gaan met het thema digitaal burgerschap? Ga je hiervoor impactgericht werken en een verandertheorie opstellen? Je kunt bij Cubiss terecht voor begeleiding van een ToC traject.

Wat houdt zo'n ToC traject in?
Door middel van een ToC krijg je antwoorden op vragen zoals:

  • Hoe draagt een project bij aan de realisatie van de bijbehorende doelen?
  • Op welke maatschappelijke problemen richt het project?
  • En hoe weet je zeker dat de acties de beste oplossing zijn voor het probleem?

In het Cubiss ToC traject definiëren we samen welke impact jij beoogt en hoe je deze wilt realiseren. Voordat je impact kan meten en verbeteren. De ToC beschrijft en illustreert van hoe en waarom je verwacht dat een beoogde verandering plaatsvindt.

Bekijk ook alvast de e-learning over impact management op de Bibliotheek Campus.

Wat is het doel van een omgevingsanalyse?

Met de omgevingsanalyse brengt de bibliotheek het interne en externe netwerk in kaart. Wie zijn intern nodig, welke plannen zijn er intern? En extern, welke partijen zijn ook bezig met digitaal burgerschap, wat zijn interessante samenwerkingspartners, welke plannen heeft bijvoorbeeld de gemeente? De informatie uit een omgevingsanalyse komt uiteindelijk in het lokaal plan te staan. Het gaat niet alleen om wat de bibliotheek van plan is, maar ook met wie. 

Wat is een lokaal plan?

Vul samen met je collega's het Lokaal Plan Digitaal Burgerschap in. Dit is de uiteindelijke basis voor hoe de bibliotheek aan de slag gaat met digitaal burgerschap en eventuele programmering. Voor het lokaal plan maakt de bibliotheek de keuze met welke subthema's van digitaal burgerschap de bibliotheek aan de slag wil. De vijf thema's zijn:

  1. Maak kennis met robotica, domotica en AI
  2. Desinformatie en sociale media
  3. Maken en experimenteren
  4. Moreel kompas en bewustwording
  5. Burgerwetenschap en democratie

Op het gebied van: Doelgroep, draagvlak, marketing en communicatie, financiën, materialen, kennis & expertise beschrijft de bibliotheek wat er in huis is en wat er nog nodig is voor eventuele programmering. 

We bieden vanuit Cubiss ondersteuning en advies op al deze onderdelen. Kijk voor onze contactpersonen onderaan deze pagina. 

Hoe blijf je op de hoogte van alle ontwikkelingen?

De ontwikkelingen rondom digitaal burgerschap gaan snel. Er gebeurt al veel en de ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Denk bijvoorbeeld aan Artificiële Intelligentie (AI). In de Padlet Rondje nieuws digitaal burgerschap houden we je op de hoogte van het laatste nieuws, interessante bijeenkomsten en trainingen.

Wie zijn de contactpersonen?

Cubiss Brabant: Mirjan Albers m.albers@cubiss.nl
Cubiss Limburg: Dionne Klein d.klein@cubiss.nl
BiSC Utrecht: Els van de Kar e.van.de.kar@biscutrecht.nl