Voor actief en kritisch burgerschap is meer nodig dan taalontwikkeling alleen

Baby's leren praten, lopen, eten en al het andere, doordat ze observeren, luisteren en proberen - vooral heel veel proberen. We weten inmiddels dat voor een goede taalontwikkeling van je kind het nodig is vanaf dag één met je kind te praten, het dagelijks voor te lezen en het vooral ook het goede voorbeeld te geven. En wat later leert je kind op school lezen en schrijven, basisvaardigheden die in onze maatschappij onmisbaar zijn. Gelukkig krijgen onze kinderen hiervoor de tijd, want de lat om goed in onze maatschappij mee te kunnen doen, ligt behoorlijk hoog.

Lezen en schrijven: poort naar zelfontwikkeling

Je staat er niet altijd bij stil, maar ook als volwassene moet je blijven oefenen om je taalvaardigheid op niveau te houden. Mensen die weinig lezen en schrijven, raken hun vaardigheid gemakkelijk kwijt. En als die vaardigheid in aanvang al niet zo groot was, ligt laaggeletterdheid op de loer. Lezen en schrijven zijn dus basisvaardigheden, die je als maatschappij moet blijven stimuleren. Mits je het als maatschappij belangrijk vindt dat mensen mee doen en mee blijven doen.

Maar naast lezen en schrijven als basisvaardigheid voor het dagelijks leven is het ook de poort naar zelfontwikkeling en meningsvorming. Vorige week woonde ik in Aken een Europese conferentie bij over volwasseneneducatie. Vanuit verschillende perspectieven werd daar het onderwerp belicht.

Het belang van een ‘intelligente publieke opinie’

Dr. Balazs Nemeth uit Hongarije, één van de sprekers tijdens de conferentie, ging 100 jaar terug in de tijd en herinnerde ons aan de periode in Europa na de Eerste Wereldoorlog. In 1919 schreef het Ministerie van Wederopbouw van Groot-Brittanie in het 1919 Report: "...the economic recovery of the nation and the proper use of their responsibilities by millions of new voters depend on the creation of a more intelligent public opinion...". Vrij vertaald: "...het economisch herstel van ons land en het juiste gebruik van hun verantwoordelijkheden door miljoenen nieuwe kiezers, zijn afhankelijk van de oprichting van een meer intelligente publieke opinie...". Dit statement werd geschreven op de puinhopen van de Eerste Wereldoorlog en in het licht van het in 1918 door vrouwen verkregen kiesrecht.

Niet alleen in Engeland was men zich bewust van de link tussen economische vooruitgang en een zeker ontwikkelingsniveau onder de bevolking, maar het was - aldus de spreker - wel opvallend dat deze mening niet in alle Europese landen in even grote mate werd gedeeld. Ging men in Engeland vanaf dat moment structureel aan de slag met educatie voor volwassenen, in Duitsland gebeurde dat op dat moment niet. Een nationalistisch regime is niet gebaat bij mondige en kritisch denkende burgers.

En hoewel het wetenschappelijk totaal onverantwoord is de ene conclusie aan de andere te verbinden, werd ik toch getriggerd toen in een andere presentatie een onderzoek naar voren kwam waarin het geringe aanbod van volwasseneneducatie in een Duitse regio werd gerelateerd aan recent stemgedrag – Alternative für Deutschland haalde in Mecklenburg-Voor-Pommeren onlangs ruim 21% van de stemmen en werd daarmee de tweede partij.

Taalontwikkeling alléén is niet genoeg

Er is op dit moment veel aandacht voor de ontwikkeling van basisvaardigheden voor volwassenen. De focus ligt daarbij op het bestrijden van laaggeletterdheid bij autochtonen en het leren van de Nederlandse taal aan migranten en vluchtelingen. Dit is absoluut goed en belangrijk, een eerste stap naar volwaardig meedoen.

Echter, die focus op taal alleen is mijns inziens niet genoeg. De ontwikkeling tot mondig en kritisch burger vergt meer. Ik roep daarom op ons hard te maken voor een daadwerkelijke investering in onze toekomst, door onze huidige inspanningen de poort te laten zijn tot de verdere persoonlijke ontwikkeling van mensen. Een ontwikkeling waarbij mensen inzicht verwerven in de geschiedenis van ons land, in nationaal en internationaal perspectief. Waarbij zij leren kritisch om te gaan met denkbeelden die hen worden voorgeschoteld. Dat zij niet blind de mening van de ander volgen, maar zelfbewust hun eigen mening vormen en die uitdragen! Wat zou dat mooi zijn....

Graag wil ik met een kleine groep over dit onderwerp doorpraten en doordenken. Wat kunnen we doen? Wat zouden we moeten doen? En hoe dan? Kunnen we gezamenlijk tot een mooi plan komen? Geinteresseerd? Neem dan contact met me op.