Blog

Online informatie vinden voor school - is dat zo moeilijk? – Maarten Sprenger

Safesearch, de juiste zoekwoorden, even kijken of de website kindvriendelijk is - waar gaat het om bij online zoeken voor kinderen?

“Je moet ermee leren omgaan: reclame, afleiding, fake-news, bloot en geweld op internet. Of nou ja: die laatste twee kunnen we uitzetten met het Google Safesearch filter. Veilig en gemakkelijk. Niet honderd procent waterdicht, maar het scheelt een slok op een borrel. En te gek, internet is een soort encyclopedie. Via Google kan je echt alles vinden. Wel even de goeie zoekwoorden gebruiken. En een beetje leren negeren.”

Kids in de naam
Da’s één kant van de naar voren gebrachte oplossingen voor zoeken op internet voor kinderen. Gewoon meteen het diepe in. De andere kant begint vooral bij een gevoel. “Een leuk logo, kleur, beweging. Staat er kids in de naam, dan zal het wel goed zijn! Graag met informatiepagina’s, maar ook met links naar video’s en spelletjes. Niet alleen maar serieus alsjeblieft.” Veel websites die volwassenen voor kinderen geschikt vinden, worden met dit gevoel van een afstandje bekeken. Naar mijn idee ook zonder dat er echt meegelezen of meegekeken wordt. Als het maar voor kinderen bedoeld is, zoiets als “Kids Max” of gewoon YouTube Kids. Of het leesbaar, begrijpelijk of betrouwbaar is, wordt weinig gecontroleerd. 

Zoeken moet je leren
Beide kanten hebben hun eigen makke. Informatief zoeken moet je leren (en kun je ook leren, maar het kost tijd en verschilt per persoon, en de juiste zoekwoorden komen je niet aanwaaien). Ook verschilt de kwaliteit en de invalshoek van informatie-sites en kinderplatforms enorm. Maar beide kanten hebben hun oplossingen voor een gemeenschappelijk doel. 

Het juiste resultaat
De gebruiker wil graag één ding: zo snel mogelijk het juiste resultaat uit het grootst beschikbare aanbod. Eén resultaat; en later misschien nog één of twee. Maar wat is een juist resultaat? Een kleine opsomming: een juist resultaat matcht meer dan 100% met je zoekwoorden, is veilig, leesbaar, betrouwbaar, geschikt voor de leeftijd, relevant (zoekwoorden kunnen meerdere betekenissen hebben of vanuit verschillende invalshoeken aan de orde komen) en sluit liefst ook met de juiste lengte aan op de aandachtsspanne van de gebruiker. Een belangrijk kenmerk van de juiste informatie is bovendien: het sluit bij aan de voorkennis. Of bij het ontbreken van voorkennis als je ergens voor het eerst over leert. Dat is een cruciaal punt rond betrouwbaarheid en geschiktheid. Wanneer je over een bepaald onderwerp voor het eerst iets leert, is het belangrijk dat die informatie klopt. Dit noem je priming - het leggen van de basis. Leer je onzin ter kennismaking, dan zit die onzin nieuwe kennis in de weg. Het is moeilijker iets af te leren, dan iets aan te leren. 

Weet het kind dit? Realiseert de volwassene zich dit? In schoolboeken zorgt de redactie voor al deze kenmerken. Zonder reclame of andere ruis. Op internet moet je zelf aan de bak. Alleen dit is al een reden om samen te leren letten op de kwaliteit van informatie. 

Vertrouwde bron
Kan Google daarbij helpen? Nee, zeker niet in het begin. Google biedt alles. Voor schoolinformatie zie je hier dus vaak door de bomen het bos niet. Ook is het lastig alle advertenties en commerciële invalshoeken te negeren. Beter is het om te beginnen bij een vertrouwde bron. Start bij Schooltv, Jeugdbibliotheek, Entoen.nu. Om er maar een paar te noemen. Een overzicht staat op start.slimzoeken.nu. Allemaal zonder reclame en met respect voor jouw privacy. 

Kinderzoekmachine
Wat kan een kinderzoekmachine bieden? Bij Webforclassrooms doen we ons best miljoenen webpagina’s van betrouwbare bronnen fulltext doorzoekbaar te maken, voor leerlingen van 8-18 jaar (PO, VO, MBO). Zonder reclame en zonder profiling. Dat is een nieuw idee, niet eerder op deze schaal gedaan in Nederland, eigenlijk ook nergens anders in de wereld. Met resultaten op vijf leesniveaus.

Linkpagina's
Ook Jeugdbieb helpt je op de basisschool een eind in de goede richting. Net als MeesterSipke biedt het een ruim assortiment handmatig gekozen links waarvan de beschrijving doorzocht wordt. Eerdere Nederlandse kinderzoekmachines zijn verdwenen. En kinderstartpagina’s? Zoek of er iets over de makers bekend is. Wie heeft de links gekozen? Staan er vertrouwde bronnen? Grootste nadeel: linkpagina’s bijhouden is een heel werk met dode links als gevolg. 

Wikikids
Tot slot Wikikids. Wikikids is een leuke plek om te oefenen met publiceren op het web. Maar geen betrouwbare bron. De inhoud is geschreven door kinderen en wordt onvoldoende gecorrigeerd of aangevuld. Het is ook geen zoekmachine. Al heeft Wikikids wel veel pagina’s, je zoekt alleen op hun eigen site. Dat zoveel mensen er toch naar steeds verwijzen, dat zal wel door het woord kids komen. 

De wereld in het kwadraat
Online informatie vinden voor school? Dat is in de eerste plaats een kwestie van de juiste bronnen leren kennen. Internet is geen encyclopedie, internet is de wereld in het kwadraat. Zomaar leerlingen laten Googelen kan dus echt niet meer. Ook niet na één of twee zoeklessen. Omgaan met internet is permanente educatie, zoals `leren bedenken wat je wilt weten` of `het scannen van resultaten`, met ondersteuning van de juiste tools op het juiste moment. Leer het samen: leraar en leerling, zoeken is vaak voor iedereen even complex. Praat over wat je doet en lees mee, uit interesse... 

 

Naar overzicht Actueel en Blogs >>