Diversiteit en inclusie

Met lezen kom je verder in het leven. Als je leest, gebeuren er fantastische dingen. Boeken nemen je mee naar andere plaatsen. Verhalen stimuleren je verbeelding. Als je leest, kun je opeens alles zijn en worden, en kun je overal komen. Je kunt reizen door ruimte en tijd. Gewoon vanuit je eigen omgeving.

Lezen ligt ook aan de basis van onderwijs en kennisvergaring. Al lezend leer je jezelf en de wereld om je heen kennen. Of tenminste, dat is hoe het idealiter moet gaan. Maar wat als je je niet herkent in de boeken die je leest? Als boeken gaan over andere mensen, maar nooit over jou?

Ik ben blij dat mijn dochters zijn opgegroeid met rolmodellen waar ze iets aan hadden. Ze waren en zijn allebei fan van de Harry Potter-boeken. En wat fijn dat daarin het personage Hermione Granger (in het Nederlands vertaald als Hermelien Griffel) een belangrijke rol speelde – super intelligent, vindingrijk en voor niemand bang. En ook de Disney-personages hebben een flinke ontwikkeling doorgemaakt, van hulpeloze prinsessen tot ondernemende jonge vrouwen. Al is de strijd nog lang niet gestreden – getuige de vlammende essays die mijn oudste dochter inmiddels voor haar studie schrijft over ongelijkheid in de filmindustrie.

Genderidentiteit, herkomst of een beperking vormen enkele van de aanleidingen om je onzichtbaar en buitengesloten te voelen in de maatschappij. Diversiteit en inclusie zijn daarom belangrijke onderwerpen. Ieder afzonderlijk hebben de woorden een eigen betekenis, maar samen staan ze voor een omgeving waarin alle mensen zich ingesloten voelen. Om dat voor elkaar te krijgen, moet iedereen zich niet alleen overal welkom voelen, maar zich ook gerepresenteerd zien.

Onlangs bleek uit een onderzoek door onderzoeksbureau GfK dat er aan het Nederlandse boekenaanbod nog wel iets verbeterd kan worden. De diversiteit van onze samenleving is daarin nog lang niet terug te zien. Toch lijkt er wel voorzichtig iets te veranderen bij de nieuwe kinderboeken die jaarlijks verschijnen. Influencer Aisha Plein (bekend van Instagramaccount @inclusievekinderboekenclub) liet dat zien tijdens het BoekStart-specialistenoverleg in maart. Haar tiplijst van boeken voor jonge kinderen bevatte kartonboekjes die genderstereotypering doorbreken, flapjesboeken met hoofdpersonen van kleur, en prentenboeken met een hoofdpersoon met een zichtbare fysieke beperking.

Iedereen doet mee, zegt Cubiss. In mijn eerste maanden bij deze organisatie heb ik geleerd dat dat geen lege frase is. Diversiteit en inclusie bereiken we alleen door er samen aandacht aan te blijven besteden. En dat gaan we dan ook doen. Tijdens de Kenniskaravaan op dinsdag 31 mei bijvoorbeeld, waar kinderboekenschrijver Pim Lammers zal vertellen over het belang van genderdiversiteit in kinder- en jeugdliteratuur. En ook zullen we Aisha Plein regelmatig om boekentips blijven vragen. Om ernaartoe te werken dat ieder kind zich kan herkennen in boeken en verhalen en zo volledig zichzelf kan zijn.

Anke Werker, adviseur bij Cubiss