‘Het gonst en er is geen weg meer terug’

Medio mei 2017 ging de post-hbo-opleiding Community Librarian van start; inmiddels zijn we ruim een half jaar verder. We vroegen deelnemers Katrijn de Kort, Annebelle Kools, Valerie Heil en Marjorie Dircksens naar hun definitie van de bibliotheek. En zijn benieuwd of hun beeld van de bibliotheek is veranderd als gevolg van nieuwe inzichten die zij opdoen tijdens de opleiding. In een serie artikelen gaan we met de vier community-libarians-in-opleiding in gesprek. Deel 1: Over het (veranderende) beeld van de bibliotheek.

Laten we beginnen met een introductie:

Katrijn, Annebelle, Valerie en Marjorie volgen samen met twaalf anderen – nog eens tien vrouwen en twee mannen – de post-hbo-opleiding Community Librarian. De nieuwe opleiding is een initiatief van Cubiss Brabant, als antwoord op ontwikkelingen in de sector. De traditionele opleiding tot bibliothecaris is opgegaan in een brede opleiding tot informatieprofessional. De bibliotheek ontwikkelt zich echter van informatievoorziening naar een leer- en ontmoetplek en als gevolg hiervan was er geen opleiding meer die aansluit op de sector. Tijd dus voor een opleiding die kennis en kunde biedt op onderwerpen als communitymanagement en kennisdelen. Cubiss ontwikkelde samen met opleider Avans+ de post-hbo-opleiding Community Librarian, met steun van Provincie Noord-Brabant en een innovatiesubsidie van de KB. De opleiding omvat twintig bijeenkomsten van vijf uur; de doorlooptijd bedraagt 1,5 jaar. De deelnemers leren middels hoorcolleges, lezingen, social learning en onderzoeksopdrachten. Bij goed gevolg ontvangen zij eind 2018 een post-hbo certificaat. In het voorjaar van 2018 zal een tweede lichting van start gaan met de opleiding. Lees hier meer over de opleiding.

‘Een bieb had ik niet nodig’

Sinds Annebelle Kools bij de openbare bibliotheek werkt, is haar beeld van de bieb compleet veranderd. “Info en boeken vond ik zelf wel. Een bieb had ik niet nodig, ook niet voor een werkplek”, zo blikt ze terug. Waarom ze dan toch bij de bibliotheek solliciteerde? “Ik heb in het MBO gewerkt en ben vanuit dat werk de master Kunsteducatie gaan volgen. Door deze opleiding ben ik mezelf gaan verdiepen in cultuureducatie. Met een onderwijs- en zorg & welzijn-achtergrond, komt alles samen in de bieb: cultuur, educatie en maatschappelijke relevantie. Toen ik de vacature van programmamanager zag, wekte dat mijn interesse. De bibliotheek gaf blijk van een visie die cultuureducatie onderschrijft.” Hoe is de praktijk? “De visie is een toekomstbeeld, nog niet de actualiteit. In de opleiding krijg ik nu vooral de bevestiging dat alle bibliotheken tegen hetzelfde aanlopen. De innovatieve kant lééft wel. Het gonst en er is geen weg meer terug. De bibliotheek wordt en ís een ontmoetingsplek in plaats van een boekenkast.” Katrijn de Kort bevestigt: “Het is vooral een ontmoetingsplek. Een plek voor een podium. Een plek waar mensen terechtkunnen met hun kennis en dat kunnen overdragen. Dat merk je nu al in collecties en het saneren daarvan. De nadruk ligt op kennisoverdracht van mens tot mens, niet van boek naar mens.”

‘Iedereen heeft behoefte aan kennis’

“Voordat ik er werkte was de bibliotheek voor mij een infobron voor boeken, school en kinderen”, aldus Marjorie Dircksens. “Nu zie ik dat de medewerker een aanspreekpunt is voor veel mensen. Collega’s hebben echt een band met mensen, zoals met bewoners van het zorgcomplex. De bieb wordt steeds meer een ontmoetingsplek.” Valerie: “Het is een plek voor om kennis te halen en delen. Traditioneel gezien uit gedrukte boeken… en nog verder terug uit handgeschreven perkamenten. Maar het principe blijft hetzelfde: er is kennis te vinden. En waarom zoiets bestaat? Iedereen heeft van nature een behoefte kennis op te doen. Dus dat moet je faciliteren. De bibliotheek is toegankelijk voor iedereen en geeft iedereen het recht op informatie.”

Veranderende kijk op de bibliotheek

Heeft de opleiding je kijk op de bibliotheek veranderd? We krijgen wisselende antwoorden van de vier studenten. Valerie wist niet wie David Lankes was, totdat ze hoorde over het gedachtegoed van de Amerikaanse ‘bibliotheekinnovator’. Lankes’ visie vormt de basis voor de opleiding Community Librarian. “Ik vind zijn principe heel goed. Dat de collectie zich kan aanpassen op basis van wat mensen willen en op basis van wat er in de wijk gebeurt”, aldus Valerie. “De bibliotheek moet veel actiever zijn in kennis ophalen en delen. Nu wist ik wel dat kennis delen centraal staat, maar dat er zó actief kan mee worden omgegaan, is een nieuwe insteek.”

Katrijn is werkzaam in Tilburg, waar Bibliotheek Midden-Brabant al in 2014 een ‘proeftuinbibliotheek’ opende: de Kennismakerij, het voorbeeld van de Bibliotheek Nieuwe Stijl. Het gedachtegoed van Lankes was haar dan ook zeker al bekend, maar ze ervaart de opleiding als een bevestiging én een verdieping. “Het beeld wordt steeds helderder”, vertelt Katrijn. “Zo zijn we heel veel bezig met programmering. We hebben ook echt programmamakers die er bovenop zitten. Voorheen ‘hing het er een beetje bij’, nu gaat dat heel gestructureerd. Ik denk ook dat het vanuit die structuur heel makkelijk wordt om verbindingen op te zetten. ‘Walk & Talk’ (maandelijke netwerkbijeenkomst voor werkzoekenden, red.) en ‘Human Library’ (mensen delen 1-op-1 hun (levens)verhaal, naar Deens concept, red.) zijn bijvoorbeeld initiatieven waarbij mensen met elkaar in gesprek gaan. Je ziet er dezelfde groepen heen gaan; dat zijn communities. De bijeenkomsten zijn de pré om verbinding te creëren, wat vervolgens online ook kan.” Ook Marjorie bemerkt veranderingen. “Met name in de manier waarin ik er mee omga”, vertelt ze. “Theek5 is bezig om de programmering af te stemmen op iedereen. Maar er is heel veel communicatie nodig om mensen te bereiken. Nu wij in de opleiding insteken op communities zie ik dat dat een manier is waarop het anders kan. Werken vanuit die netwerken zorgt sowieso voor opkomst.” 

Lees ook het vervolg: hoe deelname aan de opleiding Community Librarian doorwerkt bij collega’s.

Naar overzicht Actueel en Blogs >>