Bijzondere architectuur...
of een onmisbare spil in het lokale web?

School7 in Den Helder heeft vorige week de Public Library of the Year Award 2018 gewonnen. De prijs voor de beste nieuwe bieb in een bestaand gebouw welteverstaan. Dit nieuws haalde het NOS-journaal, en terecht! Tot beste bieb ter wereld verkozen worden is niet niks! En dat gegeven straalt toch ook uit naar de hele Nederlandse bibliotheeksector. Felicitaties zijn daarom absoluut op z’n plaats.

Het positieve nieuws uit de bibliotheeksector was weinig mensen ontgaan. In de loop van de week ontving ik van meerdere mensen in mijn omgeving een vraag van de volgende strekking: wat kan mijn bieb leren van deze bieb in Den Helder?

Ik wist eigenlijk het antwoord niet zo goed. In het juryrapport bleek de jury onder de indruk van de manier waarop de bibliotheek samenwerkt met lokale partners. In het juryrapport werd daarnaast de bijzondere architectuur en inrichting van de bibliotheek als bijzondere kwaliteiten genoemd.

Eenzijdige belichting leidt tot eenzijdig beeld

In kranten en op nieuwssites daarentegen werd met name het bijzondere gebouw geroemd, de fijne inrichting en de fantastische locatie. De ontwerpers werden bij naam genoemd en kwamen in de Volkskrant aan het woord. En gelukkig ook de directeur van de bibliotheek. Ze werd geciteerd: ‘De bieb is allang niet meer alleen een gebouw waar je boeken leent’. Heel kort werd door haar een impressie gegeven van de dienstverlening van de bieb. Daarna ging het artikel weer snel over naar de architectuur, de locatie en de bieb als nieuwe impuls voor de binnenstad van Den Helder.

Wat moest ik de vraagstellers antwoorden: “Jouw bieb zou eigenlijk moeten verhuizen naar een architectonisch mooi oud of eventueel zelfs nieuw pand, op een toplocatie in de binnenstad”? Dat doet volgens mij geen recht aan de inspanningen, die alle bibliotheken in Nederland leveren om zich - in het licht van onze toenemende informatiemaatschappij en snel digitaliserende samenleving - een nieuwe, voor de gemeenschap waardevolle rol te verwerven.

De bibliotheek wint buiten de bieb aan waarde voor de gemeenschap

We werken immers heel hard aan de vermindering van laaggeletterdheid en het vergroten van digitale vaardigheden in Taal- en Digitaalhuizen. Vrijwel elke bibliotheek is met de Bibliotheek op school actief met het bevorderen van lezen en leesplezier in het onderwijs. En ook bij het taalonderwijs aan statushouders en arbeidsmigranten zijn bibliotheken een belangrijke schakel. Steeds vaker ook vormt de bibliotheek één organisatie met een culturele en/of educatieve organisatie in het dorp of de stad, of wordt er met bijvoorbeeld het buurtcentrum en de gemeente samen gehuisd in één mooie multifunctionele accommodatie. Door kruisbestuiving ontstaan mooie nieuwe diensten en activiteiten.

Op al deze manieren, inclusief het beschikbaar stellen van een fysieke collectie boeken en andere media, geven we nauwgezet invulling aan de functies van de bieb. Kortom, we werken met elkaar heel hard aan een nieuwe bibliotheek, die met stevige benen in de lokale gemeenschap verankerd is en die vooral bezig is met mensen en iets minder met boeken. Die best behoefte heeft aan een fysieke plek in die gemeenschap, maar die inmiddels heel vaak juist buiten die plek te vinden is, die juist buiten de fysieke bibliotheek steeds meer aan waarde wint.

Wij moeten zelf bijdragen aan het juiste beeld!

Om dat beeld veel meer naar buiten uit te kunnen dragen zouden we zelf wat minder nadruk op het gebouw moeten leggen, en juist meer moeten vertellen wat we in de gemeenschap teweeg brengen. Misschien niet bij elk architectonisch hoogstandje automatisch opveren en de impact die we op andere vlakken realiseren onbesproken laten. Natuurlijk, het oog wil ook wat en een fijn gebouw maakt mensen nieuwsgierig. Is het daarom een idee om vanaf 2019 twee prijzen uit te reiken: één voor de levendigste huiskamer van de stad en één voor de bieb met de meeste impact. Ik ben voor! En jij?