Ruben Mersch, correspondent over Big Pharma bij de Correspondent, schreef een interessante serie artikelen over de bijsluiter.

Goed geïnformeerd keuzes maken over medicijngebruik is niet makkelijk. Omdat je moeilijk kunt verwachten dat iedere patiënt voor hij een pil slikt eerst de hele wetenschappelijke literatuur over dat middel doorspit, schreef Mersch een oproep voor een betere bijsluiter. “Konden we die enorme lap dichtbedrukt papier in het medicijndoosje niet vervangen door een bijsluiter die je wél de informatie geeft die je nodig hebt om te beslissen of je een geneesmiddel al dan niet wilt innemen?” De dialoog die op de oproep volgde leidde tot het idee om geen bijsluiter, maar een ‘besluiter’ te ontwikkelen. Als je een weloverwogen beslissing wilt nemen over het wel of niet slikken van een medicijn heb je informatie nodig die je leest voordat je een middel al in huis haalt.

Als het voor ons allemaal al moeilijk is om een bijsluiter te begrijpen en goed geïnformeerd keuzes te maken, geldt dat helemaal voor mensen met ontoereikende basisvaardigheden. En daar zijn er veel van; 2,5 tot 3 miljoen Nederlanders hebben moeite met taal en rekenen, gezondheidsvaardigheden en digitale vaardigheden. In Brabant zijn 170.000 mensen laaggeletterd. Ter verduidelijking, laaggeletterd ben je als je op of onder het beoogde niveau van eind basisschool zit (niveau 1F).

Markteffect deed in 2018 onderzoek naar gezondheidsvaardigheden onder Brabantse burgers. Daaruit blijkt dat relatief veel respondenten moeite hebben met het gebruiken van gevonden of verkregen informatie. Hetzelfde geldt voor het controleren van informatie op juistheid en betrouwbaarheid, en het vertrouwen in het zelf oplossingen kunnen bedenken voor gezondheidsproblemen. 36% van de respondenten stelt dat de eigen kennis niet toereikend is om de eigen gezondheid te verbeteren. Bijna een kwart van de respondenten heeft regelmatig of vaak moeite met woorden of tekens die in bijsluiters of folders van de huisarts, het ziekenhuis of de apotheek staan.

Multiproblematiek

Er is een relatie tussen taalvaardigheid en gezondheid. Laaggeletterden hebben meer kans op een slechtere gezondheid dan mensen die niet laaggeletterd zijn. Naar schatting bedragen de jaarlijkse zorgkosten voor laaggeletterdheid 127 miljoen euro. Laaggeletterden hebben een verminderde (ervaren) fysieke en mentale gezondheid en een grotere kans om eerder te sterven. Zij maken vaker gebruik van huisartsenzorg en ziekenhuiszorg. Maar ze maken minder vaak gebruik van preventieve zorg en nazorg. Daarnaast zijn ze minder zelfredzaam.

Er is ook een relatie tussen taal en armoede en schuldproblematiek. Ontoereikende basisvaardigheden leiden vaak tot multiproblematiek en veel stress voor de betrokkenen. Dat taal vaak hét onderliggende probleem is, is bij professionals in de zorg of de schuldhulpverlening meestal niet bekend.

In veel gevallen is er iets aan te doen. Uit onderzoek blijkt dat het volgen van een taaltraject een positief effect kan hebben. Niet alleen op het taalniveau, maar ook op de ervaren fysieke gezondheid van laaggeletterden. Na het volgen van een taaltraject ervoeren 39% van de laaggeletterden hun fysieke gezondheid als beter dan voor deelname aan het traject.

Pilot gezondheidsvaardigheden

Onder het motto ‘iedereen doet mee’ houdt Cubiss zich met name bezig met het bevorderen van taalvaardigheid en mediavaardigheden. Naar aanleiding van een amendement in Provinciale Staten kreeg Cubiss eind 2019 de opdracht om aandacht te besteden aan de overige basisvaardigheden, genoemd in de zogenaamde Schijf van vijf.

In samenwerking met Zorgbelang gaan we in gesprek met groepen mensen die geïnteresseerd zijn in gezondheid en lifestyle. En wie is dat niet? We reflecteren met hen over die onderwerpen die hen met name bezighouden. Het doel daarbij is meer inzicht te bewerkstelligen over de eigen situatie en het vergroten van de eigen regie en zelfredzaamheid. Waarbij zelfredzaamheid niet alleen gaat over het zelf adequaat kunnen handelen, maar ook over het weten te vinden van hulp. Ook het verhogen van de eigen motivatie om iets te veranderen aan de levensstijl of de gezondheid is een streven.

Bij het definiëren van gezondheid hanteren we een brede definitie van gezondheid, namelijk die van ‘positieve gezondheid’, een concept van Machteld Huber. We spreken daarom over uiteenlopende aspecten als: dagelijks functioneren, lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven en meedoen.

Het doel van onze pilot is het verbeteren van gezondheidsvaardigheden. Mensen die gezondheidsvaardig zijn begrijpen welke factoren invloed hebben op zowel hun lichamelijk als geestelijk welzijn. Ze zijn in staat hierover informatie te verzamelen en hiernaar te handelen. Bovendien bezien ze hun gezondheid in een breder perspectief (positieve gezondheid).

We leggen in onze interventies altijd de relatie met informatievaardigheden - het zoeken, vinden, beoordelen en toepassen van gezondheidsinformatie.

Kijksluiter

We weten op voorhand niet welke onderwerpen top off mind zijn bij onze gesprekspartners. Mocht onduidelijke gezondheidsinformatie ter sprake komen, dan zullen we onder meer de Kijksluiter onder de aandacht brengen, een uitstekend initiatief om per animatie in verschillende talen info te geven over 8.000 belangrijke medicijnen.

Heb jij vragen of interesse? Neem contact op met Cubiss adviseur Marjan Middelkoop.